Stap uit je comfortzone en werk anders samen
Zeer veel actoren
houden zich bezig met thuiszitters op zowel individueel als groepsniveau:
leerling, ouders/verzorgers, school, samenwerkingsverband, onderwijsconsulent,
leerplichtambtenaar, onderwijsinspectie, kinderombudsman, jeugdgezondheidszorg,
jeugdzorg, hulpverleners… Deze personen en organisaties vormen niet altijd een
helder netwerk rond de thuiszitter. Ook is hun communicatie niet altijd duidelijk
en op samenwerking gericht. Ondanks een stijging sinds 2015 in vele vormen
samenwerking is het nog altijd ingewikkeld om een overzicht te krijgen van wat
de ander doet en om gezamenlijk op te treden. Naast regelgeving spelen emoties,
(beperkende) overtuigingen, angst voor loslaten van eigen gewoontes en
weerstand daarbij een belemmerende rol.
In een uitwerking van het onderzoek introduceerde ik destijds het ronde marktplein als alternatieve vorm van samenwerking. Op een marktplein staat iedereen samen met eenzelfde doel. In het geval van thuiszitters: welbevinden van alle betrokkenen en recht op passend onderwijs.
Op een rond marktplein heb je zicht op elkaar, kunt eenvoudig kennis nemen van elkaars activiteiten en kunt ook even bij elkaars kraam een praatje maken. Je hebt autonomie in je eigen kraam. Van nabije afstand zie je hoe de ander werkt en kunnen overeenkomsten en verschillen geobserveerd worden. Als jij geen prullenbak hebt staan, zie je het effect verderop. Op een marktplein vindt iedereen zijn thuis. In het kader van thuiszitters: de leerplichtambtenaar heeft evenveel waarde als de leerkracht. Je hebt allemaal last van het weer, teruglopend aantal bezoekers en gemeentelijke regelingen. Op het marktplein zijn de interacties snel. Je kunt gemakkelijk van de ene kraam naar de andere lopen. Dit zou het tempo kunnen verhogen. De constatering dat het allemaal zo lang duurt in 2015 lijkt immers vandaag, 2022, nog actueel.
Op het marktplein
heeft de bezoeker een belangrijke rol. Deze bepaalt waar inkopen worden gedaan.
In het verhaal van thuiszitters zou de actie weer veel meer bij leerling/ouders
komen te liggen. Dit sluit in algemene zin trouwens aan bij de verbeterpunten
van de Wet passend onderwijs. Specifiek als we kijken naar op de inrichting van
oudersteunpunten en het verbod op een melding Veilig thuis als het gaat om niet
passend onderwijs.
De marktmeester zorgt op de markt dat alles in goede banen wordt geleid. In het kader van thuiszitters zou externe regievoering een optie kunnen zijn. Een onafhankelijke verbinder, veranderaar die overzicht houdt met maar één belang: het welbevinden van de marktkramers en bezoekers.
Thuiszitters.
Niemand wil het, iedereen erkent de complexiteit en alle betrokkenen weten dat
het anders moet. Zeg ‘thuiszitter’, en er volgt een scala aan emoties. Ruimte
voor emotie is belangrijk maar laten we met emotie en niet vanuit
emotie aan de slag gaan. Het door iedereen gevraagde op maat traject voor thuiszitters
vraagt verandering op individueel en systeemniveau.
Er zijn vele modellen voor verandering in omloop. Het holistische Prosci-verandermodel (Professionals Science model) richt zich zowel op individuen als op organisaties waarbij de nadruk ligt op de menselijke kant van verandering hetgeen goed past bij de mensgerichte sectoren zorg en onderwijs.
Het model kent drie strategische elementen: projectmanagement, verandermanagement en sponsorschap. Gesynthetiseerd en vertalend naar de betrokkenen rond thuiszitters is dat als volgt:
Projectmanagement: creëer heldere
doelen, structuren en overleg om het welbevinden van thuiszitters te verhogen.
Hier komt het marktplein naar voren.
Verandermanagement: ondersteun
medewerkers en organisaties om anders te kijken. Hierbij past het ADKAR-model.
Dit bestaat uit:
· Awareness –
bewustwording. Erkenning van de noodzaak tot verandering is het uitgangspunt.
· Desire -
verlangen. Het verlangen of de wil om de verandering te ondersteunen.
· Knowledge –
kennis: De juiste kennis om te veranderen.
· Ability –
vermogen: De mogelijkheid om nieuwe vaardigheden en gedrag aan te leren.
· Reinforcement –
bekrachtiging. Duurzame verandering vraagt om blijvende aandacht.
Geen enkele stap
kan overgeslagen worden en ze volgen logisch uit elkaar. Het tempo waarmee de
stappen doorlopen worden, verschilt per situatie. Communicatie - in de breedst
mogelijke zin - speelt bij alle stappen een sleutelrol. Dit model is goed
toepasbaar op het kijken naar de verschillende actoren die een rol spelen bij
thuiszitters en te zorgen voor duurzame en beklijvende verandering.
Sponsorschap: zorg dat leidinggevenden, besturen en managers via uitdrukkelijke goedkeuring steun geven aan het pionieren. Hier is een taak voor de (gedecentraliseerde) overheid.
Door een
gestructureerde aanpak vermijd je dat actoren buiten beeld vallen of op hun
eiland blijven zitten. Zo vermijd je dat ouders zich niet serieus genomen
voelen door gebrek aan communicatie, professionals moe worden van het achter
informatie aanjagen en acties vanuit paniekerige urgentie de boventoon gaan
voeren. Door aan de slag te gaan vanuit het Prosci-verandermodel is er aandacht
voor iedere betrokkene en ontstaat er ruimte scheppende verbinding op een
marktplein.
Wil je meer weten over het onderzoek? Over de veranderende kijk op thuiszitters, hoogbegaafdheid en samenwerkingsverbanden in de afgelopen 6 jaar?
Wil je van gedachten wisselen over ontwikkelingen op het gebied van passend onderwijs tussen 2015 en 2021?
Heb je interesse in hoe het marktplein er in de praktijk kan uitzien?
Vraag je je af wat het verandermodel voor jouw organisatie kan betekenen
Wil je sparren over jouw rol in het netwerk rondom de thuiszitter?
Heb je behoefte aan handvatten over hoe je zelf staande blijft?
...